در میزگرد تخصصی اخبار چاپ مطرح شد:
سرمایه‌گذار نیازی به حمایت ندارد؛ مسئولین هدایت کنند

اخبار چاپ: نخستین میزگرد تخصصی پایگاه اطلاعرسانی اخبار چاپ ساعت 11 صبح روز یکشنبه مورخ 14 شهریور ماه سال جاری در محل دفتر انجمن حمایت از توسعه صنعت چاپ و با عنوان «تشکل‌های صنفی صنعت چاپ ایران؛ نقش و کارکرد» برگزار شد. آقایان ایرج علی‌نقی کارشناس امور مالیاتی و بیمه و مدیرعامل شرکت چاپ پیشرو، حمیدرضا طاهری عضو اتحادیه صادرکنندگان صنعت چاپ ایران و مدیر شرکت پلاستیک ماشین الوان، احمدرضا اعتمادمظاهری مدیرعامل تعاونی چاپخانه‌داران تهران و احمد ابوالحسنی نایب رئیس اتحادیه لیتوگرافان تهران، به عنوان کارشناس در آن حضور داشتند.
این میزگرد رأس ساعت مقرر و با حضور تمامی مدعوین آغاز شد. در ابتدای میزگرد، ضرورت طرح چنین موضوعات و مباحثی از سوی مجری مطرح شد. مشکلات و معضلات متعدد موجود در صنعت چاپ کشور که حوزه‌ها و ابعاد مختلفی را در بر گرفته است، عدم آشنایی نهادهای قانون‌گذار با این صنعت، عدم توجه و اهتمام مدیران ارشد و میانی دولت نسبت به صنعت چاپ، عدم درک صحیح از قابلیت‌ها و توانمندی‌های این صنعت در ابعاد وسیع صادراتی نزد تصمیم‌گیران حاکمیت و... از جمله مواردی بود که به عنوان معضلات موجود طرح شده و در هر یک از آنان نقش نهادها، سازمان‌ها و تشکل‌های صنفی مورد ارزیابی قرار گرفت.
ایرج علی‌نقی به عنوان نخستین کارشناس، مباحثی پیرامون ضرورت پیگیری موضوع آموزش در تشکل‌های صنفی صنعت چاپ مطرح کرد. وی در این خصوص با بیان زیان‌های بسیار زیاد واحدهای چاپی کشور از ناحیه عدم آشنایی به قانون و راهکارهای قانونی موجود، گفت:
ـ علی‌نقی: یکی از بزرگ‌ترین مشکلات موجود، عدم مطالعه و برنامه‌ریزی از سوی سرمایه‌گذاران صنعت چاپ کشور است. به عبارت دیگر، طی 20 سال گذشته تعداد قابل توجهی از سرمایه‌گذاران جذب صنعت چاپ شده و واحدهای بزرگ و کوچکی را در بخش‌های مختلف صنعت چاپ، اعم از لیتوگرافی، چاپخانه و صحافی دایر نموده‌اند. بررسی کلی وضعیت این واحدها نشان می‌دهد که متأسفانه هیچیک از آنان براساس مطالعات کارشناسی اقدام به تأسیس و راه‌اندازی واحدهای خود ننموده‌اند. لذا در بسیاری موارد دچار از بین رفتن سرمایه و هدررفت منابع موجود شده‌اند.
در سال‌های اخیر بنده به عنوان نماینده اتاق بازرگانی در سازمان تأمین اجتماعی و نماینده مجمع امور صنفی در وزارت دارایی مشغول به فعالیت بوده‌ام. نکته بسیار نگران‌کننده و تأسف‌باری که طی این مدت با آن روبرو شده‌ام، عدم آشنایی حداقلی مدیران و دست‌اندرکاران واحدهای صنعت چاپ با الزامات مدیریتی، ابزار کنترلی و... است. بدین جهت بزرگ‌ترین مشکل بسیاری از آن‌ها، ارتباط با سازمان تأمین اجتماعی و وزارت دارایی و سازمان امور مالیاتی کشور است. حال آنکه اگر چنانچه این مدیران با وظایف، امکانات، اختیارات و مسئولیت‌های خود آشنا بودند، هرگز دچار این مشکل و مشکلاتی از این دست نمی‌شدند.
یکی از اصلی‌ترین وظایف نهادهای صنفی و تشکل‌های مرتبط با صنعت چاپ، ارائه آموزش‌های کاربردی به مدیران و مسئولان واحدها تابعه است. چرا که دست‌اندرکاران صنفی، واحدهای تابعه را نمایندگی کرده و موظفند تا حد امکان از ضرردهی و زیان‌آوری این واحدهای جلوگیری نمایند. ساده‌ترین فعالیتی که این قبیل تشکل‌ها می‌توانند انجام دهند، راه‌اندازی دوره‌های آموزشی کاربردی و با کارآیی بالاست.
از دیگر وظایف و مسئولیت‌های نهادها و تشکل‌های صنفی صنعت چاپ ایران، ایجاد وفاق و همدلی در میان بدنه این صنعت است. متأسفانه و برخلاف بسیاری از کشورهای پیشرفته، در صنعت چاپ ایران تفکیک‌های بسیاری به وجود آمده است و هر یک از نهادهای موجود مسئولیت بخشی از این صنعت را برعهده دارند. اتحادیه‌های صنفی لیتوگراف، چاپخانه‌دار و صحاف گویای این مطلب است که انفکاک و جدایی قابل تأملی در واحدها و بخش‌های مختلف صنعت چاپ کشور به وجود آمده است. حال آنکه در بسیاری از کشورهای پیشرفته شرایط بدین گونه نیست. یعنی اینکه یک تشکیلات منسجم، قدرتمند و اثربخش صنفی مسئولیت تمامی واحدها را برعهده دارد. این بدین معنی است که توان برنامه‌ریزی و ایجاد فرصت‌های برابر برای کلیه بخش‌های صنعت چاپ به یک اندازه وجود دارد. در صورتی که فعالان صنفی ایران از چنین امکانی برخوردار نیستند.
از این رو، به نظر می‌رسد یکی از مهم‌ترین وظایف اتحادیه‌های صنفی صنعت چاپ و کلیه تشکل‌های موجود در این صنعت، همگرایی و همسویی با یکدیگر و تلاش جهت دستیابی به اهدافی مشترک است.
در ادامه این میزگرد، احمد ابوالحسنی نایب رئیس اتحادیه لیتوگرافان تهران به بیان نقطه‌نظرات و دیدگاه‌های خود در خصوص نقش و کارکرد تشکل‌های صنفی صنعت چاپ ایران پرداخت.
ـ ابوالحسنی: در ابتدا لازم می‌دانم بر ضرورت برگزاری چنین میزگردهایی تأکید کنم. یکی از اصلی‌ترین نیازهای جامعه صنعت چاپ کشور بررسی و آسیب‌شناسی مشکلات و موانع توسعه موجود است. لذا برگزاری چنین میزگردهایی، اگر با گرایش و رویکرد کارشناسی و سازنده باشد؛ می‌تواند زمینه‌ساز رفع بسیاری از معضلات موجود باشد.
به نظر بنده مشکلات و معضلات موجود در صنعت چاپ کشور بسیار ریشه‌دار و عمیق است. بررسی‌های ابتدایی مشکلات موجود عیان می‌سازد که ریشه و اساس بسیاری از آن‌ها در ابتدای پیدایش نهادهای صنفی و بخصوص واگذاری مسئولیت آن به وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی باز می‌گردد. بدین معنی که مسئولان اولیه و نخستین تصمیم‌گیران صنعت چاپ ایران، هیچ برنامه بلندمدت و هدف غایی مشخصی برای توسعه و پیشرفت این صنعت در نظر نداشتند.
موضوع مذکور موجب شده است تا تکلیف این صنعت به هیچ روی مشخص و معلوم نباشد. امروزه هیچ نهادی پاسخگوی مطالبات به حق این صنعت نیست. آیا صنعت چاپ یک مسئله فرهنگی است؟ آیا در زمره صنایع قرار گرفته و تابع قوانین و مقررات و آیین‌نامه‌های وزارت صنایع است؟ حمایت از صنعت چاپ توسط چه وزارتخانه و نهادی صورت می‌گیرد؟ آیا دفتر امور چاپ وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی توانایی رفع نیازهای این صنعت را دارد؟ آیا....؟ و سوالات و پرسش‌های بی‌شمار دیگری که هیچ مسئول و نهاد و سازمانی پاسخگوی آن‌ها نیستند. بدین جهت بلاتکلیفی در بسیاری از شئون صنعت چاپ به چشم خورده و مشکلات به صورت روزافزون افزایش می‌یابند.
همین مشکل در بخش اتحادیه‌های صنفی نیز وجود دارد. صنعت چاپ از یک سو تابع قانون نظام صنفی، مجمع امور صنفی صنوف تولیدی و خدمات فنی تهران، شورای اصناف کشور و در نهایت شورای عالی نظارت بر اصناف است؛ از سوی دیگر، به دلیل ماهیت صنعتی و اشتغالزایی بالقوه و... که دارد باید تابع وزارت صنایع باشد؛ جالب آن‌که متولی اصلی صنعت چاپ هیچیک از سازمان‌های مذکور نیستند و دست‌اندرکاران و سرمایه‌گذران صنعت چاپ، به منظور راه‌اندازی و تأسیس حتی کوچک‌ترین مجموعه‌های خود مجوزهای لازم را از وزارت ارشاد تهیه نمایند.
از این رو، پرسش اصلی اینجاست که آیا چاپ یک صنف است؟ یک صنعت است؟ و یا یک فعالیت فرهنگی است؟
به نظر می‌رسد که اگر بخواهیم پاسخ مناسبی به این پرسش بدهیم، باید عنوان کنیم که صنعت چاپ هم صنف است، هم صنعت است و هم فعالیت فرهنگی؛ و در عین حال باید توجه کنیم که هیچیک از آن‌ها هم نیست.
بنده به عنوان یکی از فعالان صنفی این صنعت شاهدم که نه تنها هیچ کس در پی پاسخگویی صحیح و منطقی و اصولی به این پرسش‌ها نیست، بلکه در بسیاری موارد مشاهده می‌شود که نهادهای مختلف در پی خنثی کردن فعالیت‌های یکدیگر برمی‌آیند و سعی می‌کنند ریاست بر این صنعت را به دست آورند؛ البته بدون اینکه به نیازها و ضرورت‌های مورد نیاز این صنعت حداقل توجهی بروز دهند.
از سوی دیگر، نهادها و تشکل‌های صنفی موجود نیز تاکنون به وظایف خود درست عمل نمی‌کنند. ظرف یک سال گذشته که ترکیب جدید هیات مدیره اتحادیه لیتوگرافان تهران فعالیت خود را آغاز نموده، سعی بسیاری شده است تا از تنش‌ها، اختلافات و مقاومت‌ها جلوگیری شود و به جای آن وفاق و همدلی و همراهی گروه‌های مختلف به وجود آید. اما در عین حال این اقدام بسیار مشکل و سخت تحقق می‌پذیرد. زیرا طی سالیان دراز، اختلافاتی ایجاد شده است که رفع آن‌ها مستلزم صرف وقت زیادی است.
در بخش دیگری از این میزگرد و پس از اظهارات ابوالحسنی، نوبت به حمیدرضا طاهری رسید. وی نیز ضمن تشریح بخشی از فعالیت‌های خود، نکات قابل تأملی را پیرامون نقش و کارکرد نهادها و تشکل‌های صنفی در ابعاد مختلف این صنعت بیان داشت.
ـ طاهری: امروزه صنعت چاپ در کشورها و جوامع پیشرفته، زیرساخت‌ها و سطوح مختلفی دارد. علیرغم اینکه در ایران صنعت چاپ را مترادف با حوزه نشر می‌دانند، در کشورهای پیشرفته نشر تنها بخش کوچکی از صنعت چاپ را به خود اختصاص داده است. و بیشترین و بارزترین محصولات صنعت چاپ در حوزه بسته‌بندی تعریف و تولید می‌شود.
یکی از نیازهای اصلی صنعت چاپ ایران در حال حاضر، توجه به زیرساخت‌ها و حوزه‌های مرتبط با بسته‌بندی است. حوزه‌ای که می‌تواند ثمرات و نتایج بسیار پرباری را برای این صنعت به ارمغان بیاورد. میزان اهمیت و جایگاه خاص این بخش از صنعت چاپ در کشورهای توسعه‌یافته، در حد بسیار بالایی است و تصمیم‌گیران این کشورها اهتمام ویژه‌ای نسبت به صنعت بسته‌بندی دارند.
با وجود میزان اهمیت و جایگاه فوق‌العاده خاص صنعت بسته‌بندی، متأسفانه در کشور ایران، هیچ نهاد صنفی، تشکل تخصصی و سازمان مشخصی در بخش خصوصی در این صنعت وجود ندارد. تنها چند سالی است که اتحادیه صادرکنندگان خدمات صنعت چاپ ایران راه‌اندازی و تأسیس شده، بخشی از فعالان عرصه بسته‌بندی را پوشش داده است. حال آنکه صنعت بسته‌بندی نیاز مبرمی به وجود تشکل‌های قدرتمند، تصمیم‌گیر و دارای اتاق فکر دارد. تشکل‌هایی که بتوانند برنامه‌های استراتژیک و راهبردی قابل توجهی را در ابعاد مختلف این صنعت طراحی و اجرا نمایند.
این بخش نیز همانند دیگر حوزه‌های صنعت چاپ با مشکل متولی و مسئول تصمیم‌گیر مواجه است. البته ناگفته نماند که این مشکل در بخش بسته‌بندی و صنایع زیرساختی بسته‌بندی صدچندان بیشتر است. شاید بتوان وزارت صنایع و وزارت ارشاد را در مثل پدر و مادر این صنعت بنامیم. بدین معنی که این دو نهاد و وزارتخانه قدرتمند که در بدنه دولت اختیارات و امکانات فراوانی دارند، می‌توانند در جهت جلب حمایت‌های مادی و معنوی برای صنعت‌گران این حوزه اقدام نمایند و بسیاری از مشکلات و معضلات آنان را مرتفع نمایند. در صورتی که متأسفانه شاهد انفکاک و عدم توجه هر یک از آنان نسبت به دیگری هستیم و مشاهده می‌شود که هر کدام از وزارتخانه‌های صنایع و ارشاد به صورت مع‌الفارق عمل می‌کنند. حتی با کمال تأسف باید اذعان کنم که در مواردی تصمیمات و برنامه‌های یکدیگر را خنثی می‌کنند.
یکی از مهم‌ترین نیازهای صنعت بسته‌بندی، هدایت و راهبری سرمایه‌گذاری است. خوشبختانه در سال‌های اخیر شرایط مناسبی در حوزه‌ها و بخش‌های گوناگون این بخش از صنعت چاپ ایجاد شده است. بدین معنی که اگر در سال‌های نه چندان دور تعداد قابل توجهی از مواد اولیه و حتی بسته‌بندی‌های مورد نیاز صنایع کشور از دیگر کشورها تهیه می‌شد، امروزه تمامی آن‌ها در داخل کشور تولید شده و حتی توان صادراتی نیز وجود دارد. لیکن مشکل اصلی در عدم برنامه‌ریزی سرمایه‌گذاری است. چرا که نیازمندی‌های کشور در بخش‌های مختلفی مرتفع شده و دیگر نیازی به تأسیس و راه‌اندازی تشکیلات و کارخانجات جدید نیست. زیرا بازار داخل کشور توسط کارخانجات موجود تأمین شده و همان‌طور که اشاره شد توان صادراتی نیز در داخل کشور موجود است؛ اما به دلیل عدم آشنایی و عدم هدایت سرمایه‌گذاران، شاهد تأسیس کارخانجات و کارگاه‌های متعدد در صنایعی هستیم که دیگری نیازی به تأسیس آن‌ها احساس نمی‌شود. در صورتی که اگر سرمایه‌گذاران به درستی و با کار کارشناسی هدایت شوند، می‌توانند در بخش‌های مقتضی و مورد نیاز سرمایه‌گذاری‌های مناسبی انجام دهند.
در این بخش نقش نهادها، تشکل‌ها و سازمان‌های صنفی به چشم می‌آید. هر یک از مجموعه‌های صنعتی بسته‌بندی به میلیاردها تومان سرمایه نیاز دارد. لذا یک سرمایه‌گذار و فعال این بخش از صنعت نیازی به حمایت ندارد. ولی باید تشکل‌هایی وجود داشته باشند و نقش هدایت و راهبری صنعت‌گران به سوی بهترین و بالاترین سطح بهره‌وری را ایفا نمایند.
آخرین کارشناسی که در دور اول این میزگرد به بیان نقطه‌نظرات و دیدگاه‌های خود پرداخت، احمدرضا اعتمادمظاهری بود. وی جای خالی یک سازمان ملی در صنعت چاپ و بسته‌بندی را احساس کرده و رویکرد خاصی نسبت به تشکل‌های صنفی داشت.
ـ اعتمادمظاهری: همان‌طور که هر یک از دوستان حاضر در این میزگرد به درستی اشاره کردند، تشکل‌ها، نهادها و سازمان‌های صنفی نقش غیرقابل انکار و بسیار مهمی در توسعه، پیشرفت و ارتقاء کمی و کیفی صنعت چاپ کشور ایفا می‌کنند.
در ابتدای سخنان خود لازم می‌دانم یک بار دیگر بر ضرورت پیوند ناگسستنی صنعت چاپ و بسته‌بندی تأکید کرده و یادآوری نمایم. باید توجه داشت که صنعت چاپ و بسته‌بندی دارای یک روح واحد هستند. لذا چنانچه به هر دلیلی هر یک از آنان را حذف نماییم به روح صنعت چاپ لطمه زده‌ایم.
اما در خصوص موضوع میزگرد حاضر؛ به نظر بنده هیچ تردیدی نیست که اتحادیه‌های صنفی نقش و کارکردهای غیرقابل انکاری در ساختار صنعت چاپ کشور می‌توانند ایفا نمایند. لیکن در این خصوص باید به موضوعاتی توجه داشت. نخست اینکه از آنجا که ایران دارای اقتصادی دولتی است و سهم بخش خصوصی اعم از اصناف و تعاونی‌ها، بسیار پایین‌تر از دولت است، لذا اراده نهادهای دولتی در بارور شدن یا سترون ماندن نهادهای صنفی تأثیر انکارناپذیری دارد. در نتیجه باید ملاحظه کنیم که آیا اراده‌ای از سوی نهادهای دولتی و تصمیم‌گیران حاکمیت برای تقویت نهادهای صنفی وجود دارد؟ اگر چنین است می‌توانیم به نتایج جلسات کارشناسی امیدوار باشیم. و تازه در این صورت نیز باید راه بسیار صعبی را پیموده و ضرورت‌های مورد نیاز را برای مسئولین امر بازگو نماییم.
به عنوان نمونه، پایان سال جاری زمان برگزاری انتخابات هیات مدیره اتحادیه چاپخانه‌داران تهران است. برگه شرایط کاندیداتوری حضور در ترکیب این هیات مدیره برای بنده نیز ارسال شده است. جالب و صد البته تأسف‌بار اینکه در شرایط اهراز صلاحیت کاندیداها، نه محدودیت سنی وجود دارد و نه سطح تحصیلات مشخص شده است. توجه داشته باشیم که همواره گفته‌اند و شنیده‌ایم که صنعت چاپ، صنعتی فرهنگی است. با توجه به این موضوع و با عنایت به این شرایط عضویت در ترکیب هیات مدیره، آیا می‌توانیم انتظار داشته باشیم که اتحادیه‌ای قوی، قدرتمند، اثربخش و کارشناسی داشته باشیم.
مشکل و معضل صنعت چاپ کشور و نهادهای صنفی مرتبط با آن به همین جا ختم نمی‌شود. بلکه این قصه‌ای طولانی و دردناک است. از دیگر مشکلات عدم آشنایی بدنه صنفی صنعت چاپ با نیازها و راهکارهای برون رفت از مشکلات است. بدین معنی که بسیاری از فعالان صنفی صنعت چاپ یا اطلاعی از مشکلات و راهکارهای حل و فصل آن‌ها ندارند، و یا توجهی به آن‌ها نداشته و بیشتر در پی کسب روزی و امرار معاش هستند. لذا بخش قابل توجهی از مشکلات و معضلات آن‌ها یا رفع نمی‌شود و یا مشمول مرور زمان می‌شود.
به نظر بنده میزان و حجم مشکلات و معضلات موجود در صنعت چاپ به اندازه‌ای رشد کرده است که باید با نگاهی استراتژیک و از بالا نسبت به رفع آن‌ها اقدام کرد. به بیان دیگر، نمی‌توانیم با حل موضوعات در دهک‌های پایینی نسبت به رفع معضلات عمده در بخش‌های فوقانی این صنعت امیدوار باشیم.
لذا به اعتقاد و باور من، به عنوان یکی از فعالان صنفی صنعت چاپ کشور که بیش از 30 سال سابقه فعالیت صنفی دارم، باید سازمانی تحت عنوان «سازمان ملی توسعه صنایع چاپ و بسته‌بندی» با حضور نمایندگی از وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی، صنایع، بازرگانی، سازمان توسعه تجارت، اتاق بازرگانی، اتحادیه‌های صنفی، واحدهای صنعتی بزرگ و موفق و... تشکیل شود. مشکلات صنعت چاپ و راهکارهای برون‌رفت از آن‌ها تعیین و تدوین شود.
ادامه دارد....
به علت اهمیت موضوعات و موارد مطرح شده در این میزگرد و همچنین وسعت مباحث، بر آن شدیم تا در جلسات دیگری از میهمانان دعوت نموده و همین موضوع مورد بررسی و ارزیابی قرار گیرد.