یکی از مشکلاتی که در عرصههای صنفی بهویژه در حوزه چاپ در کشور ما وجود دارد، ناکارآمدی و ناتوانی صنوف در حل مشکلات مربوط به صنف از یکسو و از سوی دیگر مشکلاتی است که اتفاقا از ناحیه صنوف برای فعالان پدید میآید.
در این زمینه و با گذشت بیش از ۷۰ سال از راهاندازی اتحادیه چاپخانهداران، هنوز برخی از پیش پا افتادهترین مسائل صنفی با مشکلات عدیده همراه است.
این امر باعث شده است تا این جمله که نهاد صنفی در ایران پا نمیگیرد، بهعنوان محور یکی از پیگیریهای اخبار چاپ انتخاب شود و با نظرخواهی از فعالان این حوزه و مدیران صنوف تلاش خواهیم کرد تا هم چرایی این موضوع را در یابیم و هم راهی برای حل این مشکل بزرگ و اصلی بجوییم.
غلامرضا شجاع، رییس تعاونی لیتوگرافان تهران و نماینده تشکلهای صنعت چاپ استانهای کشور بهجز تهران با اشاره به مشکلات عدیدهای که از ابتدا در کار فعالیتهای صنفی وجود داشته است، با دستهبندی مشکلات این حوزه به چند بخش از جمله مشکلات سیاسی، اقتصادی، حقوقی و اجتماعی، مهمترین مشکل فعالیت صنفی بهویژه در حوزه چاپ را قانون نظام صنفی میداند و معتقد است: در قانون نظام صنفی اختیاراتی که باید به صنوف و اتحادیههای مربوطه داده شود، وجود ندارد.
وی قانون نظام صنفی را مسیر یکطرفه ارتباط دولت با صنوف میداند که هرگز به یک رابطه دو طرفه منجر نشده است و میگوید: متاسفانه قانون نظام صنفی تنها برای احقاق حقوق دولت از صنوف نوشته شده است و اموری مثل مالیات را پیگیری میکند و در حوزه حقوق صنفی فعالان بهمعنای واقعی سکوت اختیار کرده است.
به گفته این فعال صنفی قانون نظام صنفی دارای این اشکال است که یک طرفه منافع دولت را تامین میکند و توجهی به منافع صنوف ندارد و در این عرصه توجهی هم به صدای صنوف نمیشود.
شجاع نگاه خاص و ویژه به گروهی از افراد که دارای امتیازات ویژهای هم بودند از ابتدای انقلاب را از دیگر مشکلات ساختاری در حوزه فعالیتهای صنفی میداند و معتقد است: متاسفانه حضور این افراد که به حضور مادامالعمر هم تبدیل شد باعث شد تا نهادهای صنفی از وجود افراد دارای توانمندی و تخصص و با انگیزه خالی شده و نهادهای صنفی نتوانند آنگونه که باید به وظایف خود عمل کرده و برنامههای نهادهای صنفی را پیش ببرند.
وی به نبود تخصص، نداشتن تجربه و البته خالی شدن فعالیتهای صنفی از حضور مشاوران توانمند و زبده که در این حوزهها دارای دانش و تجربه لازم هم باشند در حوزه هیاتهای مدیره نهادهای صنفی هم اشاره کرده و میافزاید: اگر چه در سالهای اخیر این امر تاحدودی رفع شده است، اما نگاههای سیاسی به نهادهای صنفی از سوی دولتها و تلاش برای کنار زدن روسای این نهادها بهدلیل همسو نبودن با آنها، از مشکلات عمده این حوزه در همه سالهای گذشته بوده است.
وی به سفر سال ۹۳ معاون وقت فرهنگی وزیرفرهنگ و ارشاد اسلامی به همراه هیاتهای ناشران و چاپخانهداران به افغانستان اشاره کرده و میگوید: در این سفر برای هیات ایرانی روشن شد که روسای اتحادیههای چاپ و نشر افغانستان همگی دارای تخصصهای بالا و از جمله دارای مدارک دکترا در رشتههای مختلف و البته از کشورهای معتبر بودند و همین امر کافی است که بدانیم ما چقدر در زمینه تخصص و تجربه از کشوری همچون افغانستان هم عقب ماندهایم.
شجاع به استفاده نکردن از مشاوران متخصص و کارکشته هم اشاره کرده و میگوید: نمونه موفق استفاده از مشاوران متخصص و باتجربه، اتاق بازرگانی ایران است که از نمایندگان سابق و وزرای پیشین دولتهای مختلف بهعنوان مشاور استفاده میکند و همین امر باعث شده است تا این اتاق بتواند برای دولت حتی تعیین تکلیف و برنامه کند و این در حالی است که در اتاق اصناف و صنوف مختلف چنین چیزی وجود ندارد.
نماینده تشکلهای صنعت چاپ استانهای کشور بهجر تهران میگوید: در صنوف هم ممکن است از مشاورانی استفاده شود که بهدلیل حضور چندین ساله در راس یک اتحادیه دارای تجربیاتی باشند، اما این افراد بهدلیل تفکرات قدیمی با دانشها و فناوریهای نوین کاملا بیگانه هستند و این امر آسیبهای زیادی به فعالیتهای صنفی وارد کرده است.
به گفته شجاع وقتی مدیری حتی توان روشن کردن یک کامپیوتر یا گوشی هوشمند را ندارد، چطور میتواند برای یک صنف که در دنیای کنونی دارای تازهترین و پیچیدهترین فناوریهاست، تصمیمگیری کرده و برنامهریزی کند.
این فعال صنفی ریاست کردن بهجای نماینده صنف بودن را از دیگر مشکلات این حوزه میداند و میگوید: رییس صنف مجری مصوبات و برنامههای هیات مدیره است و نمیتواند راسا و بدون توجه به منافع و برنامههای صنف از یکسو و مصوبات هیات مدیره برنامهای به مرحله اجرا بگذارد، اما در صنوف ما رییس برای خود یک شاه است و هر کاری که دوست داشته باشد انجام میدهد که کاملا خلاف قانون و خلاف منافع صنفی و گروهی است.
شجاع به یکدست نبودن و ناهماهنگی میان صنوف هم بهعنوان معضلی در این عرصه اشاره کرده و میگوید: نبود اتحادیه کشوری یکی از عوامل این امر است که باعث شده است تا صنوف بهصورتی گسیخته و ناهماهنگ فعالیت دارند و با مدیریت جزیرهای امور خود را پیش ببرند که مسلما آفتهای زیادی هم داشته است.
محور مهمی که در سخنان شجاع بهعنوان مشکل فعالیتهای صنفی مورد تاکید قرار میگیرد نبود اطمینان کامل به نهادهای صنفی است که متاسفانه به پاشنه آشیل این حوزه هم تبدیل شده است.
به گفته شجاع تاکنون انتخاباتی در صنوف با ۵۰ درصد شرکتکنندگان برگزار نشده است و همیشه در صنوفی با بیش از ۶۰۰ عضو، در نهایت با ۲۰۰ عضو انتخابات برگزار میشود که این نشاندهنده نبود اطمینان به فعالیتهای صنفی است.
وی به انتخاب هیات مدیره متمول و پولدار بهعنوان نقطه ضعف دیگر فعالیتهای صنفی اشاره کرده و میگوید: این افراد اولا درد فعالان صنفی را بهخوبی درک نمیَکنند و از سوی دیگر هم بهدلیل تمول مالی برای همیشه ماندگار میشوند و فعالیتهای حوزه خود را فریز میکنند.
رییس تعاونی لیتوگرافان تهران نبود بودجه مناسب و منوط شدن فعالیتها به حق عضویت و البته نبود برنامههای فراصنفی از جمله صندوقهای قرضالحسنه، ارائه بیمههای تکمیلی و حتی استفاده از مشاوران خارجی را از دیگر مشکلات عمده فعالیتهای صنفی بهویژه در حوزه چاپ ارزیابی میکند.
وی به نبود آموزش متناسب با دانش وفناوریهای روز هم اشاره کرد و معتقد است نبود این آموزشها باعث شده است تا صنوف در دنیای فناورانه امروزی در سنتهای قدیمی و کهنه بمانند و نتوانند برنامهای متناسب با نیازهای روز به سرانجام برسانند
شجاع در پایان به خلاء قانونی در حوزه قانون نظام صنفی بهعنوان یکی از مهمترین مشکلات این حوزه اشاره کرده و میافزاید: دادن اختیار به صنوف برای حل مشکلات در ارتباط با دولت و دیگر بخشها میتواند به حل مشکلات این حوزه و رونق فعالیتهای صنفی منجر شود.